Dogodilo se na današnji dan

Dogodilo se na današnji dan - 9. jun

68. - Rimski car Neron izvršio je samoubistvo. U istoriji će ostati poznat kao svirepi despot koji je vodio oštru borbu protiv rimske aristokratije. Pogubio je mnoge ugledne Rimljane, čak i svoju majku Argipinu (Udri u stomak koji je mogao da rodi takvo čudovište - rekla mu je majka pre no što ju je ubio) i učitelja Seneku. Vodio je skupe i nesigurne ratove na Istoku, neuspešno pokušavajući da osvoji Jermeniju, severnu obalu Crnog mora i Etiopiju. Godine 64. je, u vezi sa velikim požarom Rima, Italiju zahvatilo nezadovoljstvo, našavši odraza najpre u glasinama da je Neron zapalio Rim, a zatim i u pobunama u vojsci. Jedna pobuna pretorijanaca oborila ga je s vlasti, nakon čega je i izvršio samoubistvo.

1462. - Poslednji srpski kralj Bosne Stepan Tomašević je - uzdajući se u pomoć hrišćanske koalicije, koju je organizovao papa Pije II (Pius) - otkazao danak turskom sultanu Mehmedu II i priznao vrhovnu vlast ugarskog kralja Matije I Korvina. Pošto je izostala pomoć zapadnih hrišćanskih zemalja, Bosna je bila nepripremljena za odbranu kad su je 1463. napali Turci, koji su zarobili i pogubili kralja Stepana i mnoge feudalce i pokorili tu srpsku srednjovekovnu državu.

1822. - Čarls Grejem (Charles Graham) je dobio patent za veštačku zubnu protezu.

1870. - U Engleskoj je umro Čarls Dikens. Književni rad je otpočeo crtama "Bozove skice" 1836, a sledeće godine je objavio humoristički roman "Pikokov klub", koji je odmah stekao veliku popularnost. On je realist u poznavanju života malih i neznatih ljudi, koji su uvek tema njegovih dela. Njegova popularnost plod je pre svega širokog i vedrog humora i izvanredne sposobnosti crtanja likova. Mana mu je patetičnost, ali i ona ima svoje opravdanje - duboko su ga dirale nepravičnosti društvenog poretka, pa ih je iznosio na videlo i time često talasao javno mnjenje. Glavna dela: "Dejvid Koperfild", "Oliver Tvist", "Velika očekivanja", "Prodavnica starih retkosti"...

1883. - Pušteni su u rad prvi vozovi na električnoj železnici.

1914. - U Beogradu je svečano otkriven spomenik srpskom prosvetitelju Dositeju Obradoviću, rad vajara Rudolfa Valdeca. Priloge za spomenik prikupljala je Srpska književna zadruga, a znatno su pomogle i Vlada Srbije i Beogradska opština. Spomenik je postavljen na ulaz u Kalemegdan, a posle Prvog svetskog rata prenet je u park na Studentskom trgu, gde se nalazi i sada.

1934. - Paja Patak se prvi put pojavio u jednom crtanom filmu.

1940. - Norveška se predala Nemačkoj u Drugom svetskom ratu.

1945. - Predsedništvo AVNOJ-a donelo je Zakon o konfiskaciji imovine i izvršenju konfiskacije, na osnovu kojeg je država preuzela svu imovinu Trećeg rajha, imovinu Nemaca na tlu Jugoslavije koji su u Drugom svetskom ratu sarađivali s neprijateljem i imovinu ratnih zločinaca.

1963. - U Njujorku je održana premijera filma "Kleopatra" sa Elizabet Tejlor i Ričardom Bartonom u glavnim ulogama.

1978. - Prvi od 24 primerka Gutenbergove Biblije, prodat je na aukciji u Londonu za 2.4 miliona dolara.

1990. - Monika Seleš je pobedom nad Štefi Graf osvojila French Open.

Dogodilo se na današnji dan - 11. jun

1184. p. n. e.- Smatra se da su na današnji dan Grci zauzeli Troju. Detalji Trojanskog rata sačuvani su u Homerovom spevu "Ilijada", ali se ne mogu pouzdano istorijski utvrditi ni proveriti.

1864. - Rođen je Rihard Štraus, nemački kompozitor i dirigent, nastavljač programske muzike, značajan stvaralac moderne muzičke drame, majstor orkestracije. Komponovao je opere, operete, simfonijske poeme, balete, kamernu muziku i sl. Glavna dela: "Saloma", "Elektra", "Egipatska Helena", "Arabela", "Don Huan"...

1895. - Održane su prve auto-trke.

1944. - U Njujorku je otvorena prva srpska pravoslavna crkva na teritoriji SAD-a. Reč je o crkvi svetog Save.

1979. - Umro je Džon Vejn, američki glumac, junak mnogih vestern filmova, a snimio ih je preko stotinu. Glavni filmovi: "Poštanska kola", "Miran čovek", "Rio Bravo", "Čovek koji je ubio Liberti Valansa", "Alamo"...

1982. - Film "E.T. vanzemaljac" počeo je da se prikazuje u bioskopima.

1989. - Sedamnaestogodišnji Majkl Čeng postao je najmlađi pobednik French Open-a (i prvi Amerikanac koji je od 1955. godine pobedio na ovom turniru), nakon što je u finalnom meču porazio Šveđanina Stefana Edberga.

1990. - Umro je srpski istoričar Vasa Čubrilović, učesnik atentata na austrugarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda 1914. u Sarajevu, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Kao učenik je pristupio nacionalno-revolucionarnoj organizaciji "Mlada Bosna", a kao najmlađi učesnik Sarajevskog atentata osuđen je na 16 godina robije i bio je u zatvoru sve do sloma Austrougarske u Prvom svetskom ratu. U Drugom svetskom ratu bio je zatvoren u logor na Banjici. Studirao je filozofiju na Beogradskom univerzitetu, gde je doktorirao 1927. Između dva svetska rata, pripadao je progresivnom krilu Zemljoradničke stranke, a posle Drugog svetskog rata, bio je direktor Balkanološkog instituta i ministar u vladi Jugoslavije. Autor je oko 70 istorijskih knjiga i studija. Dela: "Bosanski ustanak 1875-1878", "Poreklo muslimanskog plemstva u Bosni i Hercegovini", "Prvi srpski ustanak i bosanski Srbi", "Politička prošlost Hrvata", "Istorija političke misli u Srbiji XIX veka", "Odabrani istorijski radovi".

1991. - Microsoft je izbacio novu verziju MS DOS 5.0.

1991. - Ekipa Čikago Bulsa porazila je L.A. Lejkerse sa 4:1 i osvojila NBA šampionat.

1999. - Ruski bataljon s 23 kamiona, 16 oklopnih transportera, pet džipova i jednim vozilom veze prešao je iz BiH na teritoriju Savezne Republike Jugoslavije tokom prepodneva i uveče je prispeo na Kosovo i Metohiju kao prva jedinica iz sastava Kfora, zaposevši potom aerodrom Slatina kod Prištine, što je silno iznenadilo vojne zapovednike i vlade zemalja NATO.

Zadnjem dogadjaju sam licno prisustvao.... Uh kakav je to dozivljaj bio...

Kad se samo setim 1999...

Da... 99 na danasnji dan nije bilo rata u YU, ali je sve bilo nekako sivo i prazno... Gotovo jezivo.... UF< samo da se nikada ne ponovi nesto onako strasno!

Dogodilo se na današnji dan - 21. oktobar

1790. - Rođen je Alfons de Lamartin, pesnik koji stoji na početku francuske romantičarske poezije i koji je, smatra se, preporodio francusku liriku; bio je član Francuske akademije od 1830. Učestvovao je u političkom životu od 1834. godine do državnog udara Napoleona (u vreme februarske revolucije čak postaje privremeni predsednik Republike), kada se povukao na svoje imanje i bio prinuđen da "robuje perom", tj. piše po porudžbini da bi otplatio silne dugove. Prvom zbirkom pesama, "Pesnička razmišljanja", nadahnutom smrću voljene Julije Šarl i prožetom poznatim romantičarskim motivima tuge, sete i beznađa zbog nestanka voljenog bića, stekao je veliku slavu i uticao na razvoj romantizma u svojoj zemlji. Dao je još tri zbirke lirskih pesama: "Nova pesnička razmišljanja", "Pesničke i religiozne harmonije", "Pribranosti" i dve epske poeme: "Žoslen" i "Pad jednog anđela" (u kojem je iskoristio i neke motive naših narodnih pesama). Napisao je i mnoga prozna dela, ali slabije vrednosti, od kojih je najpoznatije "Istorija žirondinaca". U "Putu na Istok" ima poglavlje "Beleške o Srbiji" napisano sa puno topline i vidovitosti. O stogodišnjici izlaska te knjige, podignut mu je spomenik u Karađorđevom parku u Beogradu.

1805. - Odigrala se bitka kod Trafalgara (rt na ulazu u Gibraltarski moreuz) u kojoj su udružene francuske i španske flote pretrpele poraz od engleske flote i u kojoj je poginuo engleski admiral Nelson. Ova bitka bila je veoma bitna, jer je onemogućila Napoleonov plan za invaziju Engleske.

1833.- Rođen je Alfred Nobel, švedski hemičar, pronalazač, industrijalac i veliki filantrop. Godine 1867. pronašao je dinamit, a 1886. balistit, jedan od prvih bezdimnih baruta, a patentirao je još preko 100 drugih izuma. Od proizvodnje dinamita i drugih eksploziva veoma se obogatio i ostavio je svojim testamentom 9.2 mil. dolara za dodeljivanje Nobelove nagrade za izvandredna dostignuća na području fizike, hemije, medicine (i fiziologije), književnosti i zalaganja za mir. Nagrade su prvi put dodeljene 1901. godine. Za hemiju i fiziku nagrade dodeljuje Švedska akademija nauka, za medicinu (i fiziologiju) Istitut Karolina u Stokholmu, a za mir komisija od pet članova koju bira Norveška narodna skupština.

1918. - Margaret Oven postavila je rekord u brzom kucanju - 170 reči u minutu.

1941. - Nemačka "kaznena ekspedicija" je u Kragujevcu u Drugom svetskom ratu streljala više od 7.000 srpskih civila. Dan ranije, nemačka vojska je napravila obruč oko grada, a patrole su kupile ljude po kućama, radnjama, kafanama, crkvama, kancelarijama. U gimnaziji su pokupili sve đake od petog do osmog razreda, profesore i direktora Milivoja Pavlovića, koji je odbio milost okupatora i podelio sudbinu đaka. Kragujevački pokolj jedan je od najvećih i najmonstruoznijih u Drugom svetskom ratu izvršen nad civilnim stanovništvom u jednom mestu i u jednom danu. U znak sećanja na užasan zločin, kraj spomenika poginulima u Šumaricama u Kragujevcu svake godine se održava Veliki školski čas, uz učešće umetnika, đaka i građana iz svih krajeva zemlje.

1945. - Ženama u Francuskoj dato je prvi put pravo glasanja.

1950.- Kineske trupe okupirale su Tibet.

1984.- Stiv Džouns (Steve Jones) istrčao je maraton u Čikagu za 2:08:05 i postavio svetski rekord.

Dogodilo se na današnji dan - 24. oktobar

1648.
- Potpisan je Vestfalski mir, kojim je okončan tridesetogodišnji rat. Ovaj rat vođen je na terenu Nemačke i Češke u predvečerje velikih buržoaskih revolucija i konačnog pada feudalizma. Po formi je imao vid verskog rata između katoličkih i protestantskih snaga, a neposredan povod bio je oživljenje husitskog pokreta, kao i otpor staleža u češkoj prema apsolutizmu cara Ferdinanda II Austrijskog. Zbog mešanja Danske, Francuske i Švedske, koje su postepeno ulazile u rat protiv cara i katoličkih snaga u Nemačkoj, rat je dobio evropski karakter. Posledice su bile brojne - stradalo je toliko ljudi da se stanovništvo Nemačke svelo na polovinu, a Češke na jednu petinu predratnog broja. Vestfalskim mirom Francuska je od Nemačkog carstva dobila Alzas i neke lorenske gradove, Švedska je dobila Istočnu Pomeraniju i posede na ušćima velikih nemačkih reka, a Holandiji i Švajcarskoj priznata je nezavisnost. U samoj Nemačkoj priznat je gotovo pun suverenitet nemačkim vladarima i feudalcima, tako da se Nemačka raspala na oko hiljadu država i državica, a carevi iz dinasije Habzburg ostali su bez ikakve stvarne vlasti.

1836.
- Patentirane su šibice.

1851.
- Vilijam Lasel (William Lassell) otkrio je Ariel i Umbriel, dva od pet satelita planete Uran.

1857.
- Osnovan je prvi fudbalski klub na svetu - Šefild iz Engleske.

1901.
- Ana Tejlor je prva žena koja se u buretu spustila niz Nijagarine vodopade.

1907.
- Umro je srpski novinar, pisac i političar Pera Todorović, jedan od osnivača Narodne radikalne stranke i jedan od najistaknutijih novinara svoga doba. Bio je blizak prvaku srpskih socijalista Svetozaru Markoviću i uređivao je niz listova i časopisa, uključujući socijalistički list "Rad". Pokrenuo je listove "Samouprava" i "Radikal", a od 1889. do 1903. izdavao je "Male novine", prvi informativno-senzacionalistički list u Srbiji. Hapšen je zbog pojavljivanja u Kragujevcu sa crvenim barjakom. Bio je dobrovoljac u srpsko-turskom ratu 1876. i 1877, posle čijeg je završetka 1878. emigrirao u Ugarsku i u Novom Sadu je 1878. i 1879. s Lazarom Pačuom izdavao socijalistički list "Straža". Potom je otišao u Francusku, a po povratku u Srbiju, osuđen je na smrt zbog Timočke bune, koju su 1883. protiv režima kralja Milana Obrenovića u zaječarskom kraju podigli radikali, ali je i pomilovan. Potom se izmirio s kraljem Milanom i zalagao za sporazum radikala i narodnjaka, zbog čega su ga radikali isključili iz stranke. U književnosti se najviše bavio istorijskim temama i prevodio je dela ruskog pisca Nikolaja Gavriloviča Černiševskog. Dela: "Dnevnik jednog dobrovoljca", "Silazak s prestola", "Karađorđe".

1912.
- Pobedom Prve srpske armije pod komandom regenta Aleksandra Karađorđevića nad turskom Vardarskom armijom Zeki-paše, završena je dvodnevna Kumanovska bitka, ključna u Prvom balkanskom ratu. Turci su isprva imali više uspeha, jer zbog slabog izviđačkog i obaveštajnog rada srpska komanda nije imala tačan uvid u bojni raspored neprijatelja, a u trenutku kad su sukobi otpočeli, Prva armija je bila dosta udaljena od Druge i Treće armije. Glavni udar je podnela Dunavska divizija prvog poziva pukovnika Miloša Božanovića koja je imala i najteže gubitke, ali i odlučujuću ulogu u bici. Posebno se istakao niži oficirski kadar srpske vojske, zahvaljujući čijoj su samoinicijativi naneseni snažni udari turskom rasporedu, pa se elitna turska armija u neredu i panici povukla ka Bitolju. Trijumf je silno uzdigao moral srpske vojske i naroda i bio je temelj kasnijih pobeda u Prvom i Drugom balkanskom i u Prvom svetskom ratu.

1945.
- Povelja Ujedinjenih nacija, koju je potpisalo 50 država učesnica na Konferenciji u San Francisku, stupila je na snagu nakon što su Kina, Francuska, SSSR, Velika Britanija i SAD, kao i većina ostalih država potpisnica, deponovale ratifikacione instrumente vladi SAD. Time je ratni savez Ujedinjenih nacija pretvoren u istoimenu posleratnu mirovnu organizaciju. Povelja je sastavljena na pet jezika (kineskom, francuskom, ruskom, engleskom i španskom) i predstavlja, kao višestrani ugovor, osnov Organizacije Ujedinjenih nacija.

1967.
- Prva demonstracija sistema kolor televizije, po sistemu PAL.

Dogodilo se na današnji dan - 28. oktobar

1467. - Rođen je Erazmo Roterdamski (Desiderius Erasmus ), čuveni holandski humanist i inspirator reforme Katoličke crkve. Bitno je uticao na nemačku reformaciju. Reformu crkve zamišljao je kao reformu klera i crkvenih opština, a ne kao reformu dogmi, zbog čega se nije slagao sa Luterom. Naime, zahtevao je napuštanje sholastike (srednjovekovne filozofije koja je pokušavala da dokaže da su verske istine u isti mah i nužne istine razuma) i povratak hrišćanstva svojim izvorima, tj. jevanđeoskim principima, koji su bili počeli da se izneveravaju. Duboko je verovao u razum, čovekovu slobodnu volju, pa tako i u obrazovanje, odnosno u obrazovanu elitu koja poštuje i razume jevanđeoske principe. Stoga je i hteo da prevede jevanđelja i dopre do duha koji iz njih zrači. Time je aktivirao radikalno kidanje crkve od Rima i istakao novo shvatanje jevanđelja po kom je osnovna poruka Novog zaveta, tj. Hrista, "ljubi bližnjega svoga", tj. ljubav. Dao je prvo grčko izdanje Biblije i uputstva za izgovor stragogrčkog jezika. Najvažnija dela su mu "Coloquia" i "Laus Stultitiae", u kojima je satirično prikazao tadašnje društvo, u prvom redu razuzdano katoličko sveštenstvo i papu.

1492. - Kristofor Kolumbo otkrio je Kubu.

1566. - U Beogradu je ustoličen turski sultan Selim II, koji je na prestolu nasledio Sulejmana II.

1636. - U Bostonu je otvoren Univerzitet Havard.

1716. - Umro je srpski pomorac i matematičar Marko Martinović, ruski knez, stručnjak za hidrogradnju i brodogradnju, jedan od najučenijih ljudi svog vremena. Kao nastavnik Pomorske akademije u Veneciji, podučavao je i mladiće iz Rusije primljene na molbu cara Petra Velikog. U rodnom Perastu je rukovodio radom jedne od najstarijih pomorskih škola na Jadranu.

1884. - Rođen je srpski kompozitor, muzikolog, pedagog i kritičar Miloje Milojević, profesor Muzičke akademije u Beogradu, jedan od začetnika muzikologije u Srbiji. Osnovao je beogradski orkestar "Collegium musicum" kojim je i dirigovao. Stvarao je pod uticajem romantizma, impresionizma i ekspresionizma i inspirisao se narodnom muzikom. Dela: klavirske kompozicije "Četiri komada", "Melodije i ritmovi sa Balkana", horovi "Muha i komarac", "Pir iluzija", ciklus solo pesama "Pred veličanstvom prirode", muzikološki spisi "Osnovi muzičke umetnosti", "Studije i članci I-III".

1900. - Posle gotovo pet meseci, u Parizu su završene Olimpijske igre.

1915. - Povlačeći se sa srpskom vojskom u Prvom svetskom ratu, samoubistvo je izvršio srpski pisac Milutin Uskoković, autor lirskog temperamenta, u čijim se delima sukobljavaju romantizam i moderno shvatanje života i sveta. Završio je prava u Beogradu i doktorirao u Ženevi. Pokušao je da stvori beogradski društveni roman, ulazeći u dramatične sudare ličnosti s gradskom sredinom, ali je više prikazivao unutrašnja stanja intelektualaca nego kompleksnu sliku vremena. Dela: romani "Došljaci", "Čedomir Ilić", zbirka pripovedaka "Kad ruže cvetaju", crtice "Pod životom", "Vitae fragmenta".

1923. - Umro je srpski političar i publicista Stojan Protić, jedan od tvoraca Radikalne stranke, prvi premijer Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, jer je regent Aleksandar Karađorđević ponudio njemu da sastavi vladu umesto vođi radikala Nikoli Pašiću. Izdavao je i uređivao časopis "Delo" i list "Odjek". Dela: "O Makedoniji i Makedoncima", "Srbi i Bugari u Balkanskom ratu", "Albanski problem i Srbija i Austro-Ugarska", "Tajna konvencija između Srbije i Austro-Ugarske".

1924. - Rođen je srpski sportski trener Aleksandar Nikolić, tvorac superiorne jugoslovenske škole košarke, najznačajniji stručnjak evropske košarke u 20. veku. Košarku je počeo da igra 1946. i nastupao je za više ekipa, uključujući "Crvenu zvezdu" i "Partizan", za jugoslovenski nacionalni tim odigrao je 11 utakmica, a 1951. postao je trener reprezentacije Jugoslavije, kojoj je doneo prve medalje 1961. na evropskom i 1963. na svetskom prvenstvu i tutule prvaka Evrope 1977. i sveta 1978. Kao trener "OKK Beograda" osvojio je prvenstvo i Kup Jugoslavije, s "Crvenom zvezdom" Kup Jugoslavije i Kup pobednika kupova, a sa "Injisom" iz Varezea sve što se moglo osvojiti - tri titule prvaka Italije, tri kupa te zemlje, tri Kupa evropskih šampiona i dva Interkontinentalna kupa. U košarkaškim krugovima najčešće su ga zvali Profesor i bio je učitelj plejade srpskih trenera čije su ekipe praktično monopolizovale evropske klupske titule. Zbog ogromnih zasluga za košarku, godine 1998. uvršten je u čuvenu "Kuću slavnih" u američkom gradu Springfild, kolevci košarkaške igre.

1929. - Prvi put je rođeno jedno dete u avionu.

1971. - Engleska je postala šesta država koja je lansirala svoj satelit u kosmos.

Dogodilo se na današnji dan - 29. oktobar

539. p. n. e. - Persijski car Kir pokorio je Vavilon.

1321. - Umro je srpski kralj Stefan Milutin Nemanjić, koji je Srbiju učinio najmoćnijom državom na Balkanu, što je njegovom unuku Dušanu omogućilo da stvori carstvo. Na Saboru u Deževu 1282, presto mu je na osnovu sporazuma ustupio stariji brat Dragutin, koji je zadržao samo severne krajeve Srbije. Koristeći borbu dinastija Anžujaca i Paleologa, osvojio je znatan deo Makedonije, preneo prestonicu u Skoplje i nameravao da srpsku državu širi prema Egejskom moru. Bio je u neprijateljstvu s Romejom (Vizantija) do 1299, kada se oženio maloletnom romejskom princezom Simonidom. Bogati rudnici srebra donosili su mu obilna sredstva za naoružanje i držanje jake najamne vojske i omogućili da pomaže razvoj umetnosti i književnosti i zida crkve i manastire širom Srbije (Gračanica, Studenica, Banjska, Nagoričino i druge). Posle Dragutinove smrti 1316, zatvorio je njegovog sina Vladislava, štićenika Ugarske, čiju je zemlju pripojio. Pre toga je sina Stefana, koji je pokušao da mu se suprotstavi, delimično oslepeo i proterao u Carigrad.

1618. - Ser Volter Rali, engleski državnik i istraživač, pogubljen je zbog optužbe da je kovao zaveru protiv kralja Džejmsa. Pripadao je književnom pokretu engleskih ateista. Prvi je vodio engleske ekspedicije za kolonizaciju Severne Amerike, prvi je preneo kulturu krompira iz Amerike u Englesku i raširio upotrebu duvana. Zbog neuspeha jedne ekspedicije, kralj Džejms ga je osudio na zatočenje u Londonskoj kuli, a potom i na smrt. Pisao je pesme, političke i filozofske rasprave.

1897. - Rođen je Jozef Gebels, nemački političar i državnik, ministar propagande i jedan od teoretičara nacističkog režima. Bio je glavni propovednik fašizma i veliki ratni zločinac. Ostao je uz Hitlera do kraja života. Pred pad Berlina (maj 1945), izvršio je samoubistvo sa celom porodicom.

1911. - Umro je Džozef Pulicer, američki novinar mađarskog porekla. Iznošenjem upadljivih primera društvene i ekonomske nejednakosti težio je reformama i otklanjanju zloupotreba. Otuda je u SAD dobio nadimak Osnivač senzacione štampe. Osnivač je Pulicerove nagrade za dela iz oblasti američke istorije, poezije, drame, romana, muzike i novinarstva. Nagrade se dele svake godine, a ograničene su samo na američke državljane.

1923. - U Turskoj je proglašena Republika. Prvi predsednik Republike bio je Kemal Ataturk, koji je u novoj Turskoj energično suzbijao konzervativne elemente.

1929. - Došlo je do kraha njujorške berze, što je dovelo do početka velike ekonomske krize. Ova najveća i najdublja kriza trajala je do 1933. godine. Potresla je čitav kapitalistički svet i bila je najpotpuniji izraz ekonomskog bankrotstva kapitalizma i njegove krize.

1998. - Skoro četiri decenije nakon što je postao prvi Amerikanac koji je u vasioni boravio u veštačkom satelitu, Džon Glen se opet našao u svemiru. On je još aprila 1959. godine, kao potpukovnik, postao jedan od prvih sedam kosmonauta SAD, a posle Gagarina i Titova, treći u svetu. Na današnji dan, sa 77 godina, Glen je postao i najstariji čovek koji se otisnuo u svemir. Za vreme devetodnevne misije, on je učestvovao u proučavanju koje je sprovodila NASA o zdravstvenim problemima prouzrokovanim starenjem.

Dogodilo se na današnji dan - 30. oktobar

1270. - Luj IX Sveti poveo je osmi i poslednji krstaški rat.

1821. - Rođen je Fjodor Mihailovič Dostojevski, ruski književnik. Formirao se pod uticajem socijalista-utopista i na Gogoljevim književnim tradicijama. Rana dela su mu prožeta odbranom otuđenja ljudske suštine "poniženih i uvređenih", a insiprisana socijalnim tragedijama malih ljudi. Kao učesnik utopijsko-socijalnog kružoka M. V. Petraševskog, uhapšen je i osuđen najpre na smrt, a potom na deset godina izgnanstva u Sibir. Dela nastala na robiji dočaravaju tešku tragiku ljudi koji svoje psihološke krize rešavaju ubistvom ili pobunom protiv sredine sa kojom su se sukobili, da bi na kraju našli izlaz u hrišćanskom smirenju, krotkosti i unutrašnjem usavršavanju. Dubina psihologije, poniranje u podsvest, traganje za korenima ljudske tragike u čoveku - glavne su karakteristike dela Dostojevskog i osnovna preokupacija modernog romana, a njegov uticaj na razvitak svetske književnosti izvanredno je značajan. Dela: "Krotka", "Bedni ljudi", "Poniženi i uvređeni", "Zabeleške iz podzemlja", "Zločin i kazna", "Braća Karamazovi", "Zli dusi", "Idiot", Kockar"...

1869. - Izvođenjem alegorijske slike Đorđa Miletića "Posmrtna slava kneza Mihaila", u Beogradu je otvorena nova zgrada Narodnog pozorišta. Gradnja je otpočela 1851. na Zelenom vencu, ali su radovi obustavljeni zbog nepogodnog terena i novčanih poteškoća. Tek 1868, posle gostovanja Novosadskog pozorišta, knez Mihailo Obrenović doneo je odluku o podizanju zgrade pozorišta na placu kod Stambol kapije, koja je, prema projektu Aleksandra Bugarskog, završena za godinu i po dana.

1874. - Rođen je srpski etnolog i antropogeograf Jovan Erdeljanović, član Srpske kraljevske akademije, profesor Beogradskog univerziteta. Objavio je veliki broj radova na srpskom i stranim jezicima, među kojima su posebno značajna proučavanja plemenskog života u Crnoj Gori. Dela: "Postanak plemena Piperi", "Etničko srodstvo Bokelja i Crnogoraca", "Etnička prošlost i formiranje crnogorskih plemena", "Kuči", "Bratonožići", "Stara Crna Gora", "Tragovi najstarijeg slovenskog sloja u Banatu", "O poreklu Bunjevaca", "Makedonski Srbi", "O počecima vere i drugim etnološkim problemima".

1888. - Patentirana je hemijska olovka.

1905. - U Beogradu je osnovano kulturno-umetničko društvo "Abrašević", nazvano po srpskom piscu Kosti Abraševiću. Istoimena društva osnovana su i u nizu drugih gradova, ali je njihov rad zabranjen u vreme Šestojanuarske diktature 1929. Mnoga su obnovljena posle Drugog svetskog rata.

1938. - Orson Vels izazvao je paniku neverovatnih razmera emitovanjem radio emisije "War of the Worlds" na bazi istoimenog naučnofantastičnog dela H.G. Velsa o invaziji marsovaca na Zemlju. Program je otpočeo u nedelju, u terminu od 20.00 časova, i nije za cilj imao nikakvu obmanu, jer je pre početka emisije napomenuto o čemu je reč. Ipak, većina slušalaca program je počela da prati sa zakašnjenjem, kada je invazija marsovaca već bila u toku, što je prouzrokovalo paniku među milionima slušalaca koji nisu znali o čemu je zapravo reč.

1975. - Princ Huan Karlos došao je na čelo Španije nakon što je general Franko, diktator od 1936, priznao da je suviše bolestan da bi vladao. Osamdesettrogodišnji diktator je duže vreme imao zdravstvenih problema. Tri nedelje nakon toga, Franko je preminuo od srčanog udara, a dva dana kasnije (22. novembra) Huan Karlos je krunisan za kralja. Deda Huana Karlosa, Alfonso XIII, bio je poslednji španski monarh koji je bio prognan 1931. godine, nakon što je Španija proglašena republikom. Huan Karlos rođen je u Italiji 1938. godine, a u Španiju se vratio po pozivu generala Franka 1955. godine i započeo sa vojnim obrazovanjem. Godine 1969. Franko je Huana Karlosa imenovao za svog naslednika. Iako se zavetovao Frankovom autokratskom režimu, Huan Karlos je odmah po krunisanju započeo demokratske reforme u Španiji.

Dogodilo se na današnji dan - 31. oktobar

- Danas je praznik Sveti apostol i jevanđelist Luka. Rođen je u Antiohiji i bio je veoma obrazovan. U mladosti je izučio grčku filosofiju, medicinu i živopis. U vreme delatnosti Gospoda Isusa na zemlji, sveti Luka je u Jerusalimu video Spasitelja licem u lice, čuo njegovu spasonosnu nauku i poverovao u nju. Ubrzo je uvršten među sedamdeset apostola i poslan na propoved, a na putu za Emaus video je vaskrslog Gospoda. Po silasku Duha svetoga na apostole, Luka se vratio u Antiohiju i tamo radio sa apostolom Pavlom, s kojim je putovao u Rim obraćajući u veru Hristovu neznabošce i Jevreje. Na molbu hrišćana, napisao je Jevanđelje oko 60. godine. Po smrti apostola Pavla, Luka je propovedao Jevanđelje po Italiji, Dalmaciji i Makedoniji. Živopisao je tri ikone Presvete Bogorodice i ikone svetih apostola Petra i Pavla. Zato se sveti Luka smatra osnivačem hrišćanskog ikonopisa. I u dubokoj starosti nastavio je da putuje i propoveda u Liviji, Gornjem Misiru i Grčkoj i da ljude obraća hrišćanskoj veri. Napisao je i Dela apostolska i posvetio ih Teofilu, knezu Ahaje. Imao je 84 godine kada su ga neznabošci stavili na muke, a potom obesili na jednu maslinu u gradu Tebi. U vreme cara Konstancija, mošti ovog svetitelja prenesene su u Carigrad.

1517. - Martin Luter javno je istakao 95 teza za reformu crkve, što je izazvalo široki narodni pokret protiv papske vlasti.

1871. - Na osnovu ustava iz 1869, donesen je prvi zakon o poroti u Srbiji koji je stupio na snagu 1. januara 1872, posle čega su sudske funkcije počeli da obavljaju i ljudi iz naroda.

1851. - Umro je srpski pisac Petar II Petrović Njegoš, crnogorski vladar i vladika, prema većini književnih kritičara najveći srpski pesnik, čija je kruna stvaralaštva nenadmašni dramski spev "Gorski vijenac". U osnovi je refleksivno-lirski pesnik, što je uočljivo i u njegovim najvažnijim delima, iako ona imaju epsko-dramski oblik, a njegov jezgroviti stil obojen je snažnim elementima mirnog klasičnog stiha i svežinom narodne pesme. Glorifikovao je heroizam i osećanje za slobodu Crnogoraca, koje je u nacionalnom pogledu posmatrao isključivo kao deo srpskog naroda. Rade Tomov Petrović - iz porodice koja je Crnoj Gori više od sto godina davala vladike - dobio je monaško ime po stricu, vladici i vladaru Crne Gore Petru I, koji ga je odredio za naslednika. Školovao se u Cetinjskom manastiru i u Topli kod Herceg Novog, a učitelj mu je bio i Sima Milutinović Sarajlija, koji ga je uputio u istoriju, filozofiju i književnost. Kao državnik je položio temelje moderne crnogorske države, ustanovio izvršnu vlast i senat, organizovao sudove, uveo poreze i izdejstvovao veću pomoć Rusije, ali nije ostvario san o tome da zajedno sa Srbijom oslobodi Bosnu i Hercegovinu. Takođe je podigao prvu osnovnu školu, a 1834. je osnovao štampariju. Ostala dela: filozofski ep "Luča mikrokozma", spev "Lažni car Šćepan Mali", misaone i lirske pesme.

1918. - Poražena Austro-Ugarska u Prvom svetskom ratu predala je u Puli Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca sve brodove i opremu i utvrđenja u Kotoru, Šibeniku, Rijeci, Puli i Trstu. Nova država dobila je 300 plovila, uključujući 12 bojnih brodova, 11 krstarica, 56 torpiljerki i 18 razarača. Sledeće noći, italijanski diverzanti su potopili bojni brod "Viribus unitis", na kojem su poginuli prvi komandant jugoslovenske mornarice, admiral Janko Vuković, i 350 mornara.

1918. - U Temišvaru je proglašena tzv. Banatska republika, u uzaludnom pokušaju Mađarske da zadrži severni Banat i zaustavi opredeljenje Srba i drugih žitelja Vojvodine za južnoslovensku državu.

1926. - U Detroitu je od zapaljenja pluća preminuo najslavniji mađioničar svih vremena - Hari Hudini.

1944. - Nemci su u Drugom svetskom ratu, posle gubitka Beograda, između Dunava, bosutskih šuma i reke Save izgradili šest linija odbrane u dubini oko sto kilometara i formirali Sremski front. Posle krvavih borbi, front je probijen 12. aprila 1945, čime su počele završne operacije za oslobođenje Jugoslavije, ali je cena bila strašna - na "sremskoj klanici" poginulo je najmanje 30.000 mobilisanih srbijanskih mladića poslatih u borbu praktično bez obuke.

1954. - Počela je revolucija u Alžiru protiv Francuske vlasti.

1972. - Umrla je srpska slikarka nemačkog porekla - Beta Vukanović, koja je tokom bezmalo 80 godina naslikala impozantan broj ulja, akvarela i crteža i kao pedagog uticala na generacije srpskih slikara. Na studijama slikarstva u Minhenu upoznala je budućeg supruga - Rista Vukanovića, takođe slikara. S njim je 1898. došla u Beograd, grad kojem je ostala privržena do kraja života i s velikom predanošću je učestvovala u umetničkom životu patrijarhalne Srbije. Zaslugom tog umetničkog para, Beograd je dobio slikarsku školu koja je prerasla u Umetničku školu. Jedan je od osnivača "Lade" i "Cvijete Zuzorić", društva srpskih umetnika, slikara i vajara, i začetnik za ono doba relativno smele karikature. Isprva je slikala u maniru impresionista, ali se kasnije približila čvršćoj realističkoj formi.

1984. - Na Indiru Gandi, premijerku Indije, izvršila su atentat dvojica njenih telohranitelja, Sika.

1999. - Tokom 113. fudbalskog derbija između "Partizana" i "Crvene zvezde", od svetleće rakete poginuo je učenik Aleksandar Radović, što je prvi slučaj nasilne smrti na fudbalskim utakmicama u Jugoslaviji.

Dogodilo se na današnji dan - 1. novembar

79.
- Prilikom velike erupcije vulkana Vezuva, antički grad Pompeja u Italiji zatrpan je vulkanskim pepelom. Od 1748. vrši se otkopavanje ovog grada, osnovanog još u 6. veku p. n. e. Sačuvane su vile sa freskama, forum, amfiteatar, hramovi, kupatila i dr.

1512.
- Prvi put su otvorene za javnost i predstavljene prostorije Sikstinske kapele u Vatikanu koju je oslikao Mikelanđelo freskama "Stvaranje sveta" i "Strašni sud".

1604.
- Prvi put je predstavljena Šekspirova tragedija "Otelo".

1867. - U Beogradu su Laza Lazarević, Ljubomir Kovačević, Kosta Hristić i druge istaknute ličnosti srpske kulture osnovale družinu visokoškolske omladine Srbije "Pobratimstvo", koja se bavila naukom i književnošću, a 1881. pokrenula i časopis.

1886. - Na tradicijama Društva srpske slovesnosti i Srpskog učenog društva, osnovana je Kraljevsko-srpska akademija, preimenovana 1887. u Srbsku kraljevsku akademiju, kasnije Srpsku kraljevsku akademiju, prethodnicu Srpske akademije nauka i umetnosti. Zakon o osnivanju predvideo je da ona "obrađuje i unapređuje nauku, da obelodanjuje i inicira naučna istraživanja i potpomaže razvoj umetnosti". Pod njen nadzor stavljeni su Narodna biblioteka i Muzej srpskih zemalja. Imala je odseke za prirodne, filozofske, društvene nauke i za umetnost. Prvi predsednik bio je Josif Pančić.

1842. - Rođen je srpski istoričar, filolog i državnik, Stojan Novaković, član Srpske kraljevske akademije, jedan od osnivača Napredne stranke, koji je kao ministar prosvete reorganizovao osnovne i srednje škole u Srbiji. U vreme Aneksione krize 1909. obrazovao je vladu svih stranaka. Posle Prvog balkanskog rata, zaključio je, kao šef srpske delegacije u Londonu, mir s Turskom. Objavio je gramatiku srpskog jezika, prvu "Istoriju srpske književnosti" i "Srpsku bibliografiju" knjiga 18. i 19. veka. Delima "Vaskrs države srpske", "Srbi i Turci XIV i XV veka" i "Balkanska pitanja" postavio je osnove srpske istoriografije.

1883. - Rođen je srpski političar, matematičar i filozof Sima Marković, profesor Beogradskog univerziteta i vođa tzv. desne frakcije u Komunističkoj partiji Jugoslavije. Doktorirao je matematiku 1913. kod Mihaila Petrovića (Mika Alas). Od 1926. do 1928. bio je generalni sekretar KPJ, iz koje je isključen 1929, a ponovo primljen 1935. Likvidiran je u ŠSR-u 1937. u staljinističkim čistkama. Dela: "Nacionalno pitanje u svetlosti marksizma", "Iz nauke i filozofije", "Teorija relativnosti".

1894. - Dr Roux iz Pariza pronašao je vakcinu protiv difterije, zaraznog zapaljenja sluzokože ždrela, krajnika, nosa i grkljana prouzrokovanog Leflerovim bacilom.

1918. - Srpska Prva armija je pod komandom vojvode Petra Bojovića u Prvom svetskom ratu oslobodila Beograd, prešavši 500 kilometara pod borbom za samo 45 dana, u silovitom napredovanju posle proboja Solunskog fronta.

1944. - U Beogradu su u Drugom svetskom ratu, sporazumom o obrazovanju jedinstvene vlade, završeni pregovori predsednika Nacionalnog komiteta oslobođenja Jugoslavije Josipa Broza (Tito) i predsednika izbegličke vlade Jugoslavije Ivana Šubašića.

1952. - Prva ekplozija hidrogenske bombe. Reč je o bombi koja oslobađa ogromne količine nuklearne energije pri vrlo visokim temperaturama i pritiscima. Nastaje fuzijom jezgara najtežeg vodonika (tricijuma) koja stvara jezgra helijuma. Kao upaljač hidrogenske bombe služi atomska bomba, čije se dejstvo zasniva na fisiji jezgara urana u nekih njemu sličnih elemenata.

1956. - Na predlog Jugoslavije, Generalna skupština UN je na vanrednom zasedanju usvojila rezoluciju kojom je zahtevano da Velika Britanija, Francuska i Izrael odmah obustave oružane akcije, povuku se s teritorije Egipta i omoguće ponovno otvaranje Sueckog kanala.

1993. - Stupio je na snagu Ugovor o Osnivanju Evropske unije, potpisan na sastanku šefova država i vlada 1992. godine u holandskom gradiću Mastriht. Ugovorom iz Mastrihta iskaknuto je da saradnja zemalja članica pokriva celokupno područje "spoljne politike i bezbednosti". Ugovorom se uspostavlja monetarna unija i jedinstvena moneta. Teritorija država članica pretvorena je tim ugovorom u prostor bez granica. Ugovor predviđa i uvođenje jedinstvenog državljanstva Unije, iako Unija poštuje nacionalni identitet država članica.

1995. - U američkom gradu Dejton počeli su pregovori o Bosni i Hercegovini. Posle tri sedmice, mirovni sporazum su parafirali presednici Srbije i Hrvatske Slobodan Milošević i Franjo Tuđman i lider bosanskih muslimana Alija Izetbegović.

Dogodilo se na današnji dan - 2. novembar

1755.
- Rođena je Marija Antoaneta, žena francuskog kralja Luja XVI i kći Marije Terezije. Narod ju je omrznuo zbog rasipničkog života i negativonog uticaja na kralja, nazvavši je "Gospođa Deficit". Pogubljena je za vreme Francuske revolucije.

1891.
- Rođen je srpski klasični filolog Milan Budimir, član Srpske kraljevske akademije, profesor Beogradskog univerziteta, koji je proučavo indoevropske dijalekte u Sredozemlju. Objavljivao je i na francuskom jeziku na kojem je izdavao i časopis "Revue internationale des etudes balkaniques". Dela: "O Ilijadi i njenom pesniku", "Iz klasične i savremene aloglotije", "Problem bukve i protoslovenske domovine", "Grci i Pelasti", "Dve vrste Aristotelove tragedije", "Sa balkanskih istočnika", "Carmen arvale", "Patriculae Pelesticae".

1913.
- Rođen je Bert Lankester, američki filmski glumac, veoma izražajnog registra. Za ulogu u filmu "Elmer Gantry" iz 1960. godine dobio je Oskara. Ostali filmovi: "Trapez", "Nirnberški proces", "Odavde do večnosti", "Verakruz", "Čovek koji je stvarao kišu", "Gepard", "Okršaj kod OK korala"...

1923.
- Umro je srpski slikar Stevan Aleksić, majstor obnove ikonostasa srpskih crkava. Akademiju je završio u Minhenu, a slikarsku radionicu otvorio je u rodnom Aradu, u kojem je renovirao ikone i slike na svodovima crkve. Obnovio je i ikone i slike u crkvama u Temišvaru, Vukovaru, Novom Sadu, Modošu (sada Jaša Tomić), Beneševu i drugim mestima. Najznačajniji i najobimniji rad obavio je u Preobraženskoj crkvi u Pančevu - 32 ikone velikog formata, tri kompozicije iz istorije srpske crkve i 44 medaljona svetaca.

1947.
- "The Spruce Goose " - najveći avion ikada napravljen - uzleteo je na svoj prvi i poslednji let. Napravljena od ljuskica omorike i brezinog drveta, ova masivna drvena letelica imala je raspon krila duži od fudbalskog terena, a konstruisana je da primi oko 700 ljudi. Stvaranje ovog aviona koštalo je neverovatna 23 miliona dolara, a produžilo se toliko da je završeno posle Drugog svetskog rata, iako je započeto još 1941. godine. Uprkos uspešnom prvom test letu, "The Spruce Goose" nikad nije ušao u masovnu proizvodnju, pre svega zbog kritika po kojima materijal od kojeg je ovaj avion napravljen ne bi mogao da izdrži veliku težinu na dugim letovima. Danas je ovaj avion izložen u avio-muzeju u Oregonu.

1948.
- U najvećoj zbrci u istoriji predsedničkih izbora u SAD, demokratski kandidat Hari Truman (Harry S. Truman) pobedio je republikanca Tomasa Djuija (Thomas E. Dewey) sa samo oko dva miliona glasova više. Nekoliko dana pre objavljivanja rezultata izbora, politički analitičari i preliminarni rezultati davali su prednost guverneru Djuiju. To je otišlo toliko daleko da je "Chicago Tribune" na naslovnoj strani objavio naslov "DJUI PORAZIO TRUMANA".

1962.
- Umro je srpski pisac i botaničar Stevan Jakovljević, profesor Univerziteta u Beogradu i rektor od 1945. do 1950. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu. Kao oficir srpske vojske, borio se u Prvom svetskom ratu, a u Drugom svetskom ratu je bio u italijanskim i nemačkim zarobljeničkim logorima. Književno ime i popularnost stekao je romanom "Srpska trilogija", koji čine "Devetsto četrnaesta", "Pod Krstom" i "Kapija slobode". Ostala dela: romani "Smena generacija", "Velika zabuna", "Likovi u senci", dela iz botanike "Studije o biljnom svetu Prespanskog jezera", "Makrofitska vegetacija Ohridskog jezera", "Sistematika lekovitog bilja".

Wow, hvala sto pises u ovoj temi

Gde to nadjete

Samo na Google-u ukucas Dogodilo se na danasnji dan...i to je to

Dogodilo se na današnji dan - 6. 12.

1240. - Konjica na čelu s Batu-kanom, unukom mongolskog vladara Džingis-kana, zauzela je Kijev, potpuno ga razorila i pokorila južnu rusku kneževinu. Prije toga osvojili su carstvo Volga-Bugari, kneževine Rjasan, Moskva i Vladimir.

1768. - Objavljeno je prvo izdanje Encyclopædie Britannice, jedne od najčitanijih enciklopedija u svijetu.

1883. - rođen Halil Džubran, libanonski i američki pjesnik

1917. - 1,600 poginulih u eksploziji u Halifaxu (Kanada).

1917. - Neovisnost Finske od Rusije.

1922. - Neovisnost Irske od Ujedinjenog Kraljevstva.

1947. - Na Floridi je osnovan Nacionalni park Everglades. Ovaj nacionalni park proteže se od jezera Okeechobee na sjeveru, pa sve do krajnjeg juga ove američke savezne države.

1988. - umro Roy Orbison, američki pjevač, kantautor, gitarist te pionir Rock'n'Rolla čija je karijera trajala više od četiri desetljeća

1998. - Osnovana stranka vojvođanskih Hrvata, Hrvatski narodni savez.

2000. - U Pragu je, uz sve počasti i medalje, pokopan Emil Zátopek, češki atletičar, dobitnik olimpijskog zlata čak 4 puta.

2008. - U Pragu je otkriven spomenik Vladimiru Prelogu, hrvatskom kemičaru i nobelovcu, koji je studirao i doktorirao u glavnom češkom gradu.